FİZİK GRUBU
Sıcaklık Laboratuvarı
Hakkımızda
Sıcaklık Laboratuvarı Uluslararası Birim Sistemine (SI) göre yedi temel ölçüm biriminden biri olan Kelvin’i oluşturmak ve ülke içinde kontak sıcaklık alanını kapsayan tüm sıcaklık ölçümlerinin Kelvin’e izlenebilir şekilde uluslararası metroloji sistemine uyumunu sağlamakla görevlidir.
Bu amaçla ulusal standartları oluşturma, muhafaza etme, uluslararası karşılaştırma ölçümleri ile ölçümlerin doğruluk seviyesinin uluslararası alanda tanınmasını sağlamak, ulusal standartlara izlenebilirliği kalibrasyon hizmeti yoluyla ülke içinde ikinci ve daha alt seviyedeki laboratuvarlara aktarmak Sıcaklık Laboratuvarının temel yükümlülüğüdür.
Faaliyet Alanları
Uluslararası Birim Sistemine göre yedi temel ölçüm biriminden biri olan Kelvin’in tanımı 20 Mayıs 2019 tarihi itibariyle değişmiş olup, termodinamik sıcaklık ile enerji arasında bağ kuran Boltzmann fiziksel sabitine bağlanmıştır. Böylece termodinamik sıcaklık birimi herhangi bir materyale bağlı olmadan, Enerji SI birimi (kg.m2.s-2) üzerinden tanımlanmış olmaktadır.
Bu bağlamda, Sıcaklık laboratuvarı Kelvin’in yeni tanımının gerçekleştiriminde en önemli ölçüm yöntemi olan Akustik Gaz Termometre (AGT) sistemini ülkemize kazandırmıştır.
Ayrıca 1990 yılında yürürlüğe giren ve halen kullanımda olan Uluslararası Sıcaklık Ölçeğinin (ITS-90) oluşturulması, geliştirilmesi ve muhafazasına devam edilmektedir.
Sıcaklık laboratuvarı var olan bilgi ve tecrübesini, birinci ve ikinci seviye termometreler ve ısılçift kalibrasyon ve deney, eğitimler ve talep üzerine verilen danışmanlık hizmetleriyle endüstriye aktarmaktadır.
Sıcaklık laboratuvarı sadece kalibrasyon, eğitim ve ölçüm alanında hizmet vermekle kalmayıp, referans ITS-90 sabit noktalarının üretimini, ısılçift kalibrasyonları için yüksek sıcaklık metal-karbon ötetik sabit nokta ve ITS-90 sabit noktalarında olmayan ama gelecekte Cıva üçlü noktasına alternatif olarak düşünülen SF6 veya CO2 üçlü nokta sabit noktalarının yapımını gerçekleştirmektedir. Laboratuvar ayrıca yüksek sıcaklıklarda referans olarak kullanılmak üzere platin bazlı referans ısılçiftlerin üretimini de gerçekleştirmektedir. Laboratuvar bünyesinde üretilen referans cihazlarla ilgili tüm bilgiler Endüstriyel Hizmet Kataloğunda bulunabilir.
Sıcaklık laboratuvarının temel görev ve faaliyetlerinden biri de verdiği hizmetlerin ve yaptığı ölçümlerin kalitesini güvence altına almak amacıyla uluslararası karşılaştırmalara katılım sağlamaktır. Bu amaç doğrultusunda laboratuvar, 25 seneyi aşkın bir zamandır CCT ve EURAMET bünyesinde düzenlenen uluslararası karşılaştırmalara katılım sağlamakta ve elde ettiği başarılı sonuçlarla (en yakın örnekler olarak CCT.K7-2021 ve EURAMET.T-K9 ) ülkemizdeki sıcaklık ölçümlerinin kalitesini güvenilir kılmaktadır.
Başta bilimsel faaliyetler olmak üzere, askeri, endüstri ve sanayi, üniversiteler, ilaç ve sağlık kurum ve kuruluşları laboratuvarın hizmet verdiği endüstriler arasındadır.
Sunduğu Hizmetler
Kalibrasyon / Deney Hizmetleri
Eğitim Hizmetleri
Cihaz Yapım Hizmetleri
Danışmanlık Hizmetleri
Teknik Donanım ve Ekipmanlar
- Akustik Gaz Termometre Termodinamik Sıcaklık Ölçüm sistemi,
- Argon üçlü noktası (-189,3442 °C) ile Gümüş donma noktası aralığında ITS-90 sabit noktalarında Standart Platin Direnç Termometre kalibrasyon sistemi,
- Kalay donma noktası (231,928 °C) ile Co-C ötetik sabit noktası (1325 °C) Referans ısılçift kalibrasyon sistemi,
- 196 °C ile 650 °C aralığında ikinci seviye endüstriyel termometreler için karşılaştırmalı kalibrasyon düzeneği
- 0 °C ile 1500 °C aralığında referans ısılçiftler için karşılaştırmalı kalibrasyon düzeneği
Tüm bu sistemleri oluşturan en üst düzey metrolojik yetkinliğe sahip ITS-90 sabit noktaları, Suyun üçlü nokta hücreleri, yüksek doğruluklu sıcaklık köprüleri, yüksek kararlılığa sahip sıcaklık banyoları, sıcaklık fırınları, referans platin direnç termometreleri ve referans ısılçiftler. Sıcaklık laboratuvarı vermiş olduğu tüm kalibrasyon ve ölçüm hizmetlerini BIPM CMC ve TS EN IEC/ISO 17025 akreditasyon kapsamında sürdürmekte olup, bu kapsamı ve ölçüm belirsizliklerini destekleyecek en yüksek doğruluğa altyapıyı kullanmaktadır.
FİZİK GRUBU
Projeler ve İş Birlikleri
TÜBİTAK UME Sıcaklık Laboratuvarı iç ve dış destekli çok sayıda projede yürütücü veya katılımcı olarak yer almaktadır. Laboratuvar yer aldığı projelerde yeni sıcaklık ölçüm sistemlerinin, geliştirilmesine, yeni ölçüm cihazlarının üretilmesine, daha yüksek doğruluğa sahip ölçümlerin elde edilmesine katkı sağlamıştır.
- Sıcaklık laboratuvarı halihazırda “Dissemination of the redefined kelvin (Direk-T)” projesinde kurmuş olduğu AGT sistemiyle doğrudan yer almaktadır.
- Laboratuvar daha önce yine Avrupa birliği tarafından desteklenen Yeniden tanımlanmış Kelvin’in Gerçekleştirimi ( EMPIR Real-K) , Geliştirilmiş Sıcaklık Ölçümleri üzerinden Proses Verimliliğini Arttırmak ( EMPIR EMPRESS 2), Isılçift performansının gözlenmesi için izlenebilir ölçüm yeteneklerinin geliştirilmesi (EMPIR METforTC ) , Yeni Kelvin’in Uygulanması (EMPIR InK1 ve InK2), İzlenebilir Sıcaklık Aktarımı için Yeni Teknikler (EMRP NOTED ), Endüstriyel Uygulamalar İçin Yüksek Sıcaklık Metrolojisi (EMRP HiTeMS), Meteoroloji için Metroloji (EMRP MeteoMET2 ) ve Termal metrolojide izlenebilir kapasitesinin geliştirilmesi (EMRP Eura-Thermal) Projelerinde yer almıştır.
- Ayrıca Primer seviye Referans Sıcaklık Hücrelerinin Yapımı ve Sıcaklık Ölçeği için Yeni Sabit Noktaların Tasarımı, Geliştirilmesi Ve Karakterizasyonu ve Isılçift Kalibrasyonları için Yüksek Sıcaklık Sabit Noktaların Yapımı projeleri laboratuvara kendi referans cihaz altyapısını kurma becerisini kazandırmıştır.
- Laboratuvar dış destekli proje olarak Suudi Arabistan Metroloji Enstitüsü Altyapı Geliştirme Projesi ve EÜAŞ kalibrasyon laboratuvarının kurulumu projelerinde görev almıştır.
FİZİK GRUBU
Ölçüm Talepleriniz için İletişime Geçin
Bilgi almak içinİletişime Geçin
E-posta: ume@tubitak.gov.tr
Telefon: 0 (262) 679 5000
