UME
Projeler
Devam EdenProjeler
Yurt Dışı Destekli Projeler
Biyokütle, çağdaş biyolojik süreçlerle üretilen bir yakıt olarak tanımlanabilen önemli bir biyoyakıttır. Şu anda, 1990 seviyelerine kıyasla sera gazı emisyonlarında % 40’lık bir azalmayı desteklemek için AB, biyokütle kullanımını artırmayı ve yenilenebilir enerji tüketiminin en az % 27’lik bir payına ulaşmayı hedefliyor. Bununla birlikte, şimdiye kadar, biyokütlenin fosil yakıtların yerine kullanılması, esas olarak biyokütlenin veya biyoyakıtın niteliğini veya kalitesini dikkate almadan kömür yakıtlı yakma tesislerinin modifikasyonu ile gerçekleştirilmiştir. Biyoyakıtların izlenebilir analizi, yanmalarının daha yüksek verimlilik ve daha düşük emisyonlar açısından optimizasyonunu destekleyeceği için bu eksik bilgi önemlidir. Bu proje, nem, kül içeriği, safsızlıklar ve kalorifik değer dahil olmak üzere temel biyoyakıt parametrelerinin daha doğru ve daha hızlı belirlenmesiyle katı ve sıvı biyoyakıtlara dayalı enerji üretiminin optimize edilmesine katkı sağlamayı hedeflemektedir. Proje, metrolojik yöntemleri araştıracak ve kalorifik değerin belirlenmesi için gelişmiş izlenebilir ölçüm standartları, safsızlıkların ve kül içeriğinin belirlenmesi için yeni yöntemler, yeni nem transfer standartları ve kalibrasyon tesisleri ve yeni referans materyalleri oluşturacaktır. TÜBİTAK UME’nin projeye katkısı katı ve sıvı referans malzemelerin geliştirilmesi, üretilmesi ve ölçümlerinin yapılması aşamalarında olacaktır.
Yüksek gerilim ölçüm sistemlerinin AC, DC, LI ve SI yüksek gerilim altındaki kalibrasyonları ile ilgili tanımlamara mevcut IEC 60060-1 ve IEC 60060-2 standartlarında yer verilmiştir. Ancak bu standartlarda tanımlanan karma ve bileşik dalga şekilli yüksek gerilimlerinin ölçülmesi konsunda metot ve cihaz bakımından herahngi bir tanımlama bulunmamakatadır. Bu projede gerçekleştirilecek çalışmalar sonucunda karma ve bileşik dalga şekilli yüksek gerilimlerinin ölçme sistemleri tasarlanacak, ölçme metotları ve belirsizlik hesaplamaları tanımlanacaktır. Proje sonuçları ve çıktıları CIGRE ve IEC teknik komitelerinde çalışma gruplarına referans nitelikte olup, standart revizyonu gerçekleştirilecektir.
Birçok kuvvet ölçümü uygulamasında, zaman ve frekans etkileri dikkate alınmaz ve izlenebilirlik yolu eksiktir. Proje, SI ile izlenebilen statik, sürekli ve dinamik kuvvet kalibrasyonu için yöntemler ve transfer standartları geliştirecektir. Zaman ve frekans etkilerine ek olarak, sıcaklıktan ve çok bileşenli kuvvet ölçümünden kaynaklanan parazitik etkiler de dikkate alınacaktır. Endüstri 4.0 gerekliliklerine göre kuvvet ölçüm cihazları geliştirilecek ve tanımlanacaktır.
Termodinamik Sıcaklık Birimi olan Kelvin 2019 yılı içinde resmi olarak yeniden tanımlanmıştır. Proje, yeniden tanımlanmış olan kelvin birimine doğrudan izlenebilirliğin sağlanmasını için gerekli çalışmaları içerecektir.
Üretilen parçalarda yüzey ve form parametreleri parça imalatında önemli parametrelerdir. Bu parametrelerin ölçümlerinde form ölçüm cihazları ve iğne uçlu pürüzlülük ölçüm cihazları yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Bu cihazların kalibrasyon ve izlenebilirliği konusunda en önemli eksiklik, cihazlarda kullanılan temaslı veya iğne uçlu probların ölçüm şartlarında kalibre edilememesi veya sınırlı aralıklarda kalibrasyonun yapılmasıdır. Form ölçüm cihazlarında yaygın olarak Flick standart (Magnification Standard) kullanılmaktadır. Bu referansların kalibrasyonu sınırlı sayıda ve bütün hataları tam olarak belirlenmiş referans form cihazları kullanan sayılı metroloji enstitülerinde yapılmaktadır. İğne uçlu pürüzlülük cihazlarında ise prob izlenebilirliği derinlik standartları (Depth Setting Standard) üzerinden sadece belirli derinliklerde yapılabilmekte, probun bütün çalışma aralığında yapılamamaktadır. Bu referanslar yine sınırlı sayıda enstitülerde ve sınırlı aralıklarda oldukça kompleks çalışmalar vasıtası ile kalibre edilebilmektedir. İzlenebilirliğin prob ölçüm aralığını kesintisiz tam olarak kapsayacak şekilde metrenin tanımına uygun bir şekilde (Fiziksel artefakta bağlı olmadan) yapılabilmesi için yeni yöntem ve cihaz geliştirilmesine ihtiyaç vardır. Projenin öncelikli hedefi bu eksikliği gidermektir.
Koroner kalp hastalıkları için biyobelirteç olarak işlev gören proteinlerin miktar tayini için SI izlenebilir referans ölçüm metotları geliştirmek.
Bu projenin genel amacı,
– Sıcaklık metrolojisi ile ilgili araştırmalara yeni girişimler sağlayacak Avrupa metroloji enstitüleri ile diğer araştırma enstitülerinin ve bu enstitülerdeki araştırmacıların sıcaklık standartları ile ilgili araştırma kapasitesinin geliştirilmesi
-Isılçift kullanarak sıcaklık ölçümlerinin doğru ve düşük belirsizlik ile yapılabilmesini sağlayan yeni bilimsel ve teknik yeteneklerin geliştirilmesi
– ve bu proje benzer konuda yapılacak araştırmaların temelini oluşturarak sağlayarak öncü olacaktır.
Euramet ülkelerinde yılda 30 milyondan fazla (2008-2012 yılları arasında her yıl yaklaşık 23 milyon Avrupa Birliği’ne dahil ülkelerde, 9 milyon Türkiye’de )tarama ile, Manyetik Resonans Görüntüleme (MRI) klinik uygulamalarda kullanılan en önemli tomografik araçlardan biridir. Standart MRI sonuçları çoğunlukla kalitatif bir yapıya sahiptir. Yani, farklı dokular arasında görsel inceleme ile yorumlanması gereken ve sağlıklı referans dokuların varlığını gerektiren bir kontrast gerektirir. Projede, yeni geliştirilen MRI tabanlı iki tamamlayıcı tekniğin, Elektriksel Özellikler Tomografisi (EPT) ve Manyetik Resonans Parmak İzi (MRF), MRI sonuçlarının “nicel” bir şekilde yorumlanmasındaki uygunluğu değerlendirilecektir. Bu yöntemlerin uygulanması ile her görüntü pikseli doku parametrelerinin ölçümleri ve belirsizlikleri ile ilişkilendirilebilecektir. Kısaca, proje Elektriksel Özellikler Tomografisi (EPT) ve Manyetik Rezonans Parmak İzi (MRF) tekniklerinin klinik anlamda kullanımlarını desteklemek için tam bir metrolojik karakterizasyon sunacaktır.
TÜBİTAK UME’nin projeye katkısı MRI cihazlarının yukarıda belirtilen yöntemlerle yapılan ölçümlerinin değerlendirilmesi için hazırlanacak olan ve doku özelliklerini taklit edebilecek olan yapay fantomların yani referans malzemelerin formülasyonu, sentezi, kararlılığın test edilmesi ve NMR yöntemi ile karakterize edilmesi aşamasında olacaktır.
Projenin genel amacı geniş spektral ve dinamik aralıkta ölçüm yapabilecek kendiliğinden kalibre olan (gelişmiş ve basitleştirilmiş NMI-on-a chip dedektörü aracılığı ile) dedektörün geliştirilerek optik güç ölçümleri için yeni deneysel tekniklerin geliştirilmesi ve SI-Kandela birimi için sağlam linkler geliştirilmesi.
Bu proje, haberleşme ve elektronik teknolojileri için milimetre dalga ve terahertz frekanslarında elektriksel ölçümlerin izlenebilirliği konusundadır. Halihazırda 110 GHz’e kadar olan güç ölçümlerindeki Avrupa izlenebilirliğinin 170 GHz’e, ölçümlerinin ise 750 GHz’e çıkarılması hedeflenmektedir. S-parametrelerinde ise metrolojik amaçlı ölçüm frekanslarının 1100 GHz’e çıkarılması proje kapsamında hedeflenmedir.
Proje sudaki endokrin bozucu 17β-estradiol ve benzeri kimyasalların ölçümleri için Su Çerçeve Direktifi gerekliliklerini yerine getirecek amaca uygun ve geçerli kılınmış güçlü metrolojik araçların geliştirilmesini amaçlamaktadır. Projenin asıl etkisi, geçerli kılınmış MS-tabanlı referans metotlar, yeni referans malzemeler ve laboratuvarlararası karşılaştırma ve ayrıca, paydaşlar ve son kullanıcılar (test laboratuvarları) için eğitimler ve seminerler gibi katkılarla CEN/TC230 ve ISO/TC147 gibi çalışma gruplarına ileride oluşturacakları standartlar için zemin hazırlama yoluyla olacaktır.
Proje, kanser tedavisinde kullanılan iki farklı metodu birleştirerek tek bir seferde hastaya uygulanmasına yönelik bir çalışmadır. Radyoterapi ve Hiperthermia yöntemlerinin birleştirilmesi amaçlanmaktadır. Bu tedaviye yönelik ölçüm ve metrolojik alt yapısınında oluşturulması amaçlanmıştır.
Projenin amacı, EURAMET organizasyonunda laboratuvar tıbbında izlenebilirlik konusunda Avrupa Metroloji Ağı ile sürdürülebilir ve paydaş odaklı yapılar oluşturmaktır.
Projenin hedefleri, in vitro diagnostik cihazların metrolojik izlenebilirliğini sağlamak için koordineli ve hizmet odaklı bir Avrupa metroloji altyapısı kurmaktır.
Hasta sağlığının geliştirilmesine katkıda bulunacak, Avrupa IVD endüstrisini düzenleyici gerekliliklerini karşılaması için destekleyecek ve Avrupa faaliyetlerini küresel gerekliliklerle uyumlu hale getirmek için aşağıdaki sunulan aşamaları gerçekleştirmek planlanmaktadır:
• İhtiyaçlar ve deneyimler hakkında bilgi alışverişinde bulunmak için paydaşlarla bağlantı kurmak ve metroloji tabanlı veri değerlendirmesi gerçekleştirmek
• Paydaşların gereksinimlerine göre koordineli yukarıdan aşağıya araştırmayı teşvik etmek
• Metrolojik izlenebilirlik için işbirliği oluşturmak
• Avrupa referans laboratuvarları ile işbirlikleri kurmaktır.
Bu proje, EURAMET üyesi ülkelerinde artan dinamik ölçüm ihtiyaçlarını karşılamak amacı ile kuantum standartlarına uygun, AC Gerilim ve Akım izlenebilirliği için dijital metodolojin oluşturulmasını amaçlamıştır. Bu kapsamda, uygun donanımlar tanımlanacak, prosedür, algoritmalar ve yazılımlar oluşturulacak ve doğrulanacak ve paydaşlar için bilgi havuzu oluşturulacak.
AIM QuTE SIB53 projesinde geliştirilen sayısal empedans ölçüm köprülerinin diğer metroloji enstitülerine yaygınlaştırılması amaçlanmıştır.
Projede 120 Hz – 1592 Hz frekans aralığında 1 mH – 10 H aralığındaki indüktans ölçümlerini 10-5 mertebesinde belirsizlikle ölçebilen ve 1 nF – 10 µF aralığındaki kapasitans standartlarını 10-6 mertebesinde belirsizlikle ölçebilen sayısal empedans köprülerinin kurulması ve iyi bir uygulama rehberi geliştirilmesi amaçlanmaktadır.
Günümüz endüstrisinde, özellikle boyutsal alanda, muayene ve kontrol için koordinat metroloji oldukça popüler bir ölçüm yöntemi olmuştur. Sonuçların doğru değerlendirilmesi ve uygun olmayan parçaların doğru bir şekilde ayrılabilmesi için belirsizlik değeri önemli ve vazgeçilmez bir kıriter haline gelmiştir. Yanlış verilen bir karar, üretim bantlarının gereksiz yere durdurulmasından, uçak kazalarına kadar geniş bir yelpazede sonuçlar doğurabilmektedir. Bu proje ile amaç koordinat ölçümleri için, endüstriyel ölçümlerde rahatlıkla kullanılabilecek ve yetkili kurumları destekleyecek şekilde, mevcut basılı standartların (ISO 15530 serisi) geliştirilmesine yardımcı olacak 2 farklı belirsizlik hesabı yöntemi geliştirmektir.
Bu projenin genel amacı, su sayaçları ve su tedarikçileri için Avrupalı üreticilere, mevcut su sayaçlarını gerçek dünya koşullarına yakın olarak değerlendirmek ve kalibre etmek için gerekli güvenilir ölçüm yetenekleri sağlamaktır. Hedeflenen koşullar dinamik yük değişiklikleri, su kalitesi ile ilgili yönler ve düşük miktarlarda suyun çekilmesini içerir.
Şu anda, çeşitli tipte ev tipi su sayaçlarının, aslında dinamik yük değişiklikleri altında nasıl performans gösterdiği konusunda net bir görüş bulunmaması metrolojinin bir eksikliğidir. Projenin hedefi bu eksikliği gidermektir.
Bu projenin amacı, Avrupa’daki ulusal metroloji enstitülerinin sıvı yoğunluk ölçümlerindeki metrolojik yeterliliklerinin arttırılması ve birincil seviye kalibrasyon hizmetlerinin yoğunluk referans malzemeleri aracılığıyla ulusal ve uluslar arası paydaşlara dağıtılmasıdır. Bu proje, yoğunluk ölçümlerinin uluslar arası tanınırlığa sahip olmasını sağlayacak, bölgesel ve uluslar arası seviyede karşılıklı güven ve işbirliğinin oluşturulmasına öncülük edecektir. Böylece Avrupa Birliği yönetmelikleriyle uyumlu bir şekilde paketlenmiş sıvı ürünlerin kontrolü sağlanacak ve üretim endüstrisinde rekabeti sağlamlaştıracaktır. Tüketicinin korunması için önceden paketlenmiş ürünlerde, sıvı hacimlerinin kontrolü,bu ürünler için artan pazar nedeniyle NMI’lar için endüstriye uygun kalibrasyon hizmeti sunma taleplerini arttırmaktadır.
Yoğunluk ölçüm kalitesinin iyileştirilmesi, kaliteli ürün üretimi üzerinde doğrudan bir etkiye sahip olacaktır. Bu şekilde, ulusal endüstriyel firmalar arasında rekabet gücünü artacak ve piyasalarda toplumun güveninin kazanılması sağlanacaktır. Bu nedenle, proje sonucunda, tüm ulusal metroloji enstitüleri, iyileştirilmiş ve geliştirilmiş sıvı yoğunluk ölçümleri ile beklenen performanslara ulaşacaktır.
Avrupa ekonomisi için çağdaş ve yüksek nitelikli üretim çok önem arz etmektedir. Sıcaklık ölçümleriyle ilgili çözülmemiş problemler ise verimli üretimin önünde ciddi engeller oluşturmaktadır. Sensörlerin gösterdiği kayma optimum proses kontrolünü engellemekte, enerji ve ürün israfına yol açmaktadır. Yüzey sıcaklığının doğru ölçülememesi, malzemenin işlenmesi, şekillendirilmesi ve kaplanması esnasında ciddi problemlere sebep olmaktadır. Cam ve silikon proseslerinde olduğu gibi zorlu koşullarda gerçekleştirilen üretimler sensör bozulmalarına yol açmaktadır. Projenin amacı tüm bu sorunların üstesinden gelecek yöntemler üzerinde çalışmaktır.
Birleşik pH (pHabs), sulu olmayan çözeltiler, kolloidler, vs. dahil olmak üzere herhangi bir ortamın asitliğini ifade etmek için kullanılan yeni bir kavramdır. Farklı çözücülerin/ ortamların asitliklerini geleneksel tek çözücülü pH ölçekleri ile ifade etmek doğru olmayacaktır (örneğin, su içerisinde pH 7 nötr iken, asetonitril içerisinde pH 7 güçlü asidik özellik demektir).
pHabs kavramı varsayımsal olarak 1 bar proton gazı kullanılarak (tek çözücülerdeki standart durumların aksine) solvatlanmış protonların mutlak kimyasal potansiyeli ile tanımlanır.
Şu anda pHabs kavramı için güvenilir ve evrensel olarak uygulanabilir bir ölçüm yaklaşımı bulunmamaktadır. Bu projede böyle bir ölçüm yaklaşımı ve tutarlı bir kalibrasyon standartları sistemi oluşturulacaktır.
Bu proje endüstriyel uygulamalarda ölçülen verilerin tam yaşam döngüsü için dijital önceden işlenmiş çıktıya sahip bağımsız sensörlerin kalibrasyon yeteneklerinden endüstriyel sensör ağlarındaki makine öğrenmesi ile ilgili belirsizlik ölçümüne kadar bir metrolojik çerçeve oluşturacaktır. Gerçekçi test tezgâhlarındaki uygulama, pratik uygulanabilirliği gösterecek ve endüstri tarafından gelecekteki gelişmelere yönelik şablonlar sağlayacaktır.
Elektriksel güç şebeke istasyonlarındaki ilk jenerasyon analog ölçüm ve kontrol sistemleri yavaş yavaş kullanım ömürlerini tamamlamaktadırlar. Yerlerini ise, IEC 61850 standardına uygun olarak dijital istasyon otomasyon çözümleri yer almaya başlamış ve hızla yaygınlaşmaktadır.
Bu proje ile; Avrupa elektriksel güç endüstrisini desteklemek üzere, istasyonlardaki yeni nesil enstrümantasyonun kalibrasyon ve zamanlama çözümlerinin sağlanması hedeflenmektedir. Projede gerçekleştirilecek faaliyetler ve geliştirilecek çözümlerle ilgili standartların revizyon çalışmalarına destek sağlanacaktır.
Bu projenin genel amacı, dinamik olarak değişen koşullarda basınç ve sıcaklık ölçümlerinin doğruluğunu ve güvenilirliğini arttırmaktır. Dinamik ölçümler, otomotiv, denizcilik ve türbin motorları, üretim süreçleri, mühimmat ve patlama güvenliği gibi çeşitli zorlu uygulamalarda süreç kontrolü için temel bir gerekliliktir.
Doğada zehir etkisi en yüksek elementlerden biri olan cıva (Hg) çevre ile ilgili çeşitli yasal ve prosedürel düzenlemelerle ve uluslar arası anlaşmalarla kontrol altında tutulmaya çalışılmaktadır. Bu projenin genel amacı emisyon kaynaklarından salınan miktarının ve atmosferdeki seviyesinin izlenebilmesine ve kontrol edilmesine yönelik Hg ve farklı formları için SI izlenebilir ölçüm metotları geliştirmektir. Bu yolla projenin ölçümlerin güvenilirliği ve belirsizliği konularında önemli bir gelişmeye yol açması beklenmektedir. Mevcut durumda sadece elemental cıva (Hg(0)) için bulunan izlenebilir ölçüm metotlarının yükseltgenmiş cıva türleri (Hg(II)) için de geliştirilmesine ihtiyaç vardır ve bu projenin ana amaçlarından birini oluşturmaktadır.
Taral Projeleri
Yüksek manyetik geçirgenliğe (>100 000) sahip yumuşak manyetik alaşımların Planar Flow Casting (PFC) yöntemi ile üretimi amaçlanmıştır. Bu malzemelerin en önemli uygulamalarından olduklarından fluxgate manyetometrelerinde manyetik alan sensörü olarak kullanılabilmeleridir. Bu tip manyetometreler, bildiğimiz Hall etkisi prensibi ile çalışan manyetik alan ölçerlere göre oldukça yüksek hassasiyete sahiptirler. Laboratuvarlarımızda kullandığımız gaussmetreler yaklaşık 1 µT çözünürlüğe sahip iken fluxgate manyetometre ile 1 nT mertebesindeki manyetik alan değerleri 1 picoT gürültü değeri (@ 1Hz) ile okunabilmektedir. TÜBİTAK-UME (Ulusal Metroloji Enstitüsü) bünyesinde Manyetik Lab. olarak yüksek hassasiyetli fluxgate manyetometresi yapımı ile ilgili çalışmalarımız 5-6 yıldır devam etmektedir. Kabul edilen bu projede kendi sensör malzemelerimizi yurt içinde bu konularda çalışmış ve cihaz alt yapısı olarakta asgari şartlara sahip bir üniversitede, Karadeniz Teknik Üniv., yapmayı planlamaktayız.
Dış Destekli Projeler
Müşteri tarafından geliştirilen ürünlerin alt bileşenlerinin önemli bir kısmı yurt dışından ithal edilmekte ve özellikle bazı kritik parçalar için yurt dışı devletlerden ithalat ve son kullanıcı izni alınmaktadır. Hem üretilen ürünlerdeki millilik oranını yükseltmek hem de ithalat ve son kullanıcı iznine bağlı kalmaksızın ürünleri ihraç edebilmek için Müşteri bazı kritik alt parçaların Türkiye de üretilebilmesini hedeflemektedir. Bu hedef doğrultusunda ve bu proje kapsamasında hava araçlarında kullanılan hız, yükseklik ve hız vektörü ölçüm sisteminin geliştirme ve üretim işini UME üstlenmiştir.
Elektrik Üretim Anonim Şirketi Genel Müdürlüğü (EÜAŞ) bünyesindeki santrallerde ölçüm, takip amaçlı kullanılan ve santral için enerji verimliliğinde büyük öneme sahip hassas ölçümler yapan cihazların, sensörlerin, gösterge ekipmanlarının kalibrasyonu, ölçüm doğruluğu ve kontrollerinin EÜAŞ tarafından yapılabilmesi için EÜAŞ Kalibrasyon Laboratuvarının kurulması (Elektrik Laboratuvarı, Sıcaklık Laboratuvarı, Zaman-Frekans Laboratuvarı, Basınç Laboratuvarı, Akustik Laboratuvarı, Akışkanlar Laboratuvarı), bu iş için görevlendirilmiş EÜAŞ personeline gerekli uygulamalı eğitimlerin ve dokümantasyonların verilmesi, Kalite Yönetim Sistemi altyapısının oluşturulması ve Akreditasyon başvurusu için hazır hale getirilmesi ve çalışır halde anahtar teslimi işidir.
Ülkemiz için önemli bir doğal kaynak olan bor madenlerinin çıkarılması, işlenmesi ve katma değeri yüksek ürünlere dönüştürülerek değerlendirilmesi ulusal önceliklerimiz arasındadır. Bir bor cevheri olan kolemanitin öğütülmüş formu, Eti Maden İşletmeleri tarafından üretilmekte ve belli kalite standartları doğrultusunda satılmaktadır. Ürün için gerçekleştirilen kalite kontrol çalışmalarında ve bor içeriği yüksek diğer ürünlerin analizleri için yöntem geliştirme çalışmalarında kullanılmak üzere sertifikalı referans malzeme üretimi amaçlanmıştır.
4.1 Sözleşmenin konusu, TUBİTAK UME’nin EMİGM için her biri 1000 ünite olmak üzere 2 (iki) ÜRÜN üretmesi ve üretilen ÜRÜN(LER)’in EMİGM tarafından teslim alınana kadar ÜRÜN(LER)’in EMİGM için kontrollü ortamda (erişimin kontrol altında tutulduğu ve fiziksel şartların izlemeye tabi tutulduğu ortam) muhafazası ile sertifikalandırma sonrası izleme faaliyetleridir.
EMİGM’in laboratuvarlarında ve/veya tesislerinde kullanması için herbiri yaklaşık 120 g malzeme içeren 1000 ünite (adet) Borik Asit ve herbiri yaklaşık 135 g malzeme içeren 1000 ünite (adet) Boraks Pentahidrat Sertifikalı Referans Malzemesi (SRM) üretilmesi ve EMİGM tarafından sağlanacak olan 200’er kg ham maddenin Tablo 1 ve Tablo 2’de belirtilen istenilen değerlere ulaşacak şekilde uygun miktarına ekleme yapıldıktan sonra homojenleştirilmesi, şişelenmesi ile homojenlik, kararlılık ve karakterizasyon testlerinin tamamlanması, sertifikalandırma işlemlerinin yapılması, üretilen ÜRÜN(LER)’in, EMİGM tarafından Sözleşmede belirtilen teslim alınma süresinin veya 1000’er ünitesinin bitimine kadar, EMİGM için kontrollü ortamda muhafazası, EMİGM’nin talebine istinaden istenilen sayılarda ÜRÜN(LER)’in teslimi ve sertifikalandırma sonrası izleme faaliyetlerini kapsamaktadır.
Müşteri tarafından geliştirilen ürünlerin alt bileşenlerinin önemli bir kısmı yurt dışından ithal edilmekte ve özellikle bazı kritik parçalar için yurt dışı devletlerden ithalat ve son kullanıcı izni alınmaktadır. Hem üretilen ürünlerdeki millilik oranını yükseltmek hem de ithalat ve son kullanıcı iznine bağlı kalmaksızın ürünleri ihraç edebilmek için müşteri bazı kritik alt parçaların Türkiye de üretilebilmesini hedeflemektedir. Bu hedef doğrultusunda ve bu proje kapsamasında hava aracı ve benzeri sistemlerde kullanılan Pitot hız ve yükseklik ölçüm sisteminin geliştirme ve üretim işini UME üstlenmiştir.
Projenin amacı alçak yörüngeli keşif uyduları için konum belirleme ve yönelim sağlama ekipmanlarından manyetometre ve manyetik tork çubuğunun yerli olanaklar ile UME manyetik laboratuarlarında geliştirilmesidir. Bu amaç doğrultusunda 30 nT ile 60 µT arası DC manyetik alan büyüklüklerini ölçebilen bir manyetometre ile ± 70 A.m2 aralığında doğrusal manyetik moment üretebilme yeteneğine sahip manyetik tork çubuğu geliştirilecektir. Bu ekipmanların -50 oC ile +85 oC arasında performans kaybına uğramadan çalışması ve uzay şartları yeterlilik testlerinden geçmesi sağlanacaktır.
- Proje kapsamında Suudi Arabistan Standart, Metroloji ve Kalite Organizasyonu (SASO) için çeşitli zaman dağıtım tekniklerinin (fiber, Ethernet v.b.) kullanıldığı zaman dağıtım sistemleri oluşturulacak ve bu sistemler kullanılarak UTC(SASO) zaman bilgisinin çeşitli kurumlara dağıtımı gerçekleştirilecektir.
- SASO Zaman Frekans Laboratuvarında Fiber ve Ethernet tabanlı zaman dağıtım sunucuları kurulacak ve parametreleri analiz edilecektir.
- Kurulan sunucular kullanılarak UTC(SASO) zaman bilgisinin çeşitli kurumlara dağıtımı gerçekleştirilecektir.
- Dağıtımı yapılan zaman bilgisinin UTC(SASO) ya eş zamanlılığının kontrolleri gerçekleştirilecektir.
- Müşteri kurumlardan 2 tanesine proje kapsamında kurulacak LED ekranlar aracılığı ile saat bilgisinin görünürlüğü de sağlanacaktır.
Son yıllarda Dünya’daki bilimsel ve teknolojik ilerlemeler neticesinde metrolojinin farklı alanlarda da önemli bir rol oynadığı gözlenmektedir. Özellikle sanayi, sağlık ve güvenlik alanlarında gerçekleştirilen ölçümler incelendiğinde metrolojide geleneksel faaliyet alanlarının dışında kuantum metrolojisi, kimyasal metroloji ve biyometroloji gibi diğer metroloji alanlarında da çalışmaların yürütülmesi zorunlu bir hal almıştır. Bu nedenle TÜBİTAK UME Dünya’daki bu akımı takip etmek amacıyla metrolojinin diğer alanlarında çalışmalara başlamıştır ancak bu çalışmalar henüz Dünya’nın önde gelen Ulusal Metroloji Enstitülerinin seviyesine değildir. Buna ilaveten metrolojinin geleceğine yön veren Uluslararası Birimler Sistemi’ndeki (SI) birimlerin yeniden tanımlanması gibi kritik süreçlerde TÜBİTAK UME söz sahibi ve belirleyici konumunda da değildir. “SI birimler sistemindeki kilogram, Kelvin, Ampere ve mol gibi temel birimlerin 2018 yılında yeniden tanımlanması” hedefi ve kararı düşünüldüğünde TÜBİTAK UME’de oluşturulan birincil seviye metroloji faaliyetlerinin ve muhafaza edilen ulusal ölçüm standartlarının ikincil seviyede kalacağı da aşikardır. Bunun sonucunda TÜBİTAK UME’de yukarıda bahsedilen birimlerin standartlarının izlenebilirliği diğer ülkelerin ulusal metroloji enstitülerinde yeni tanımlarına uygun olarak gerçekleştirilecek standartlar üzerinden sağlanmış olacaktır ki bu da dışa bağımlılık demektir. Bu projede kütle biriminin yeniden tanımlanması çalışmalarına katkıda bulunmak amacıyla 2014 yılında TÜBİTAK UME’de başlatılmış olan Watt balans sisteminin kurulması çalışmalarına ek olarak fizikteki temel sabitlerin ve termodinamik sıcaklık ölçümleri için sistemlerin kurulması gibi eylemlerin yürütülmesi hedeflenmektedir.
Ulusal marker, yurt içinde pazarlanacak akaryakıta, rafineri çıkışında, gümrük girişinde, sanayide yan ürün olarak veya diğer şekillerde üretilen veya tasfiye edilmiş kaçak petrolden teknik düzenlemelere uygun olan akaryakıta veya benzin türlerine harmanlanacak etanole ticari faaliyete konu edilmeden önce, ilgili lisans sahibi tüzel kişiler tarafından EPDK tarafından belirlenen şart ve seviyede eklenen bir üründür. Akaryakıt kaçakçılığının önlenmesi amacı ile 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanununa istinaden hazırlanmış olan “Petrol Piyasasında Ulusal Marker Uygulamasına İlişkin Yönetmelik” gereğince, 1.1.2007 tarihinden beri ülke genelinde benzin, motorin, biyodizel ve benzinle harmanlanacak olan etanole EPDK’nın yetkilendirdiği dağıtım şirketleri ve rafinerilerce ticari faaliyete konu edilmeden önce eklenmektedir. Ulusal Marker TÜBİTAK UME tarafından geliştirilmiş olup sürekli olarak güncellenmektedir. TÜBİTAK BİLGEM tarafından geliştirilen saha kontrol cihazları, 2012 yılında faaliyet göstermeye başlayan Gezici Ulusal Marker Referans Cihazı ve ulusal marker etken maddeleri sertifikalı referans malzemelerinin sisteme dahil edilmesi ile ulusal marker denetim altyapısı daha da geliştirilmiştir. TÜBİTAK BİLGEM tarafından geliştirilen saha kontrol cihazları ile sahada ölçümü yapılan numuneler TÜBİTAK UME’nin geliştirdiği ölçüm sistemi ile Bölge Referans Laboratuvarları’nda nihai olarak ölçülmektedir.
Müşteri Destekli Projeler
Ulusal marker, yurt içinde pazarlanacak akaryakıta, rafineri çıkışında, gümrük girişinde, sanayide yan ürün olarak veya diğer şekillerde üretilen veya tasfiye edilmiş kaçak petrolden teknik düzenlemelere uygun olan akaryakıta veya benzin türlerine harmanlanacak etanole ticari faaliyete konu edilmeden önce, ilgili lisans sahibi tüzel kişiler tarafından EPDK tarafından belirlenen şart ve seviyede eklenen bir üründür. Akaryakıt kaçakçılığının önlenmesi amacı ile 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanununa istinaden hazırlanmış olan “Petrol Piyasasında Ulusal Marker Uygulamasına İlişkin Yönetmelik” gereğince, 1.1.2007 tarihinden beri ülke genelinde benzin, motorin, biyodizel ve benzinle harmanlanacak olan etanole EPDK’nın yetkilendirdiği dağıtım şirketleri ve rafinerilerce ticari faaliyete konu edilmeden önce eklenmektedir. Ulusal Marker TÜBİTAK UME tarafından geliştirilmiş olup sürekli olarak güncellenmektedir. TÜBİTAK BİLGEM tarafından geliştirilen saha kontrol cihazları, 2012 yılında faaliyet göstermeye başlayan Gezici Ulusal Marker Referans Cihazı ve ulusal marker etken maddeleri sertifikalı referans malzemelerinin sisteme dahil edilmesi ile ulusal marker denetim altyapısı daha da geliştirilmiştir. TÜBİTAK BİLGEM tarafından geliştirilen saha kontrol cihazları ile sahada ölçümü yapılan numuneler TÜBİTAK UME’nin geliştirdiği ölçüm sistemi ile Bölge Referans Laboratuvarları’nda nihai olarak ölçülmektedir.
UME Destekli Projeler
COVID-19 hastalığının insan vücudundaki ilk tepkilerinden birisi % 80 oranında vücut sıcaklığının (ateşin) yükselmesidir. Halk sağlığını koruma ve ön teşhis aşamasında insanların vücut sıcaklığı (in-vivo) ölçümlerinde yaygın kullanılan temassız ateş ölçerlerin kalibrasyonu için yeni nesil referans kaynakların ve yeni ölçüm metotlarının geliştirilmesi bu projenin amaçlarından birisidir. Günümüzde, özellikle az miktardaki virüs ve bakteri gibi patojenik biyolojik ajanları tespit edebilen sistemlere kamusal alanlarda (havalimanı gibi insan yoğunluğunun yüksek olduğu saha koşullarında) kullanılmak üzere yüksek talep vardır. Diğer taraftan, az miktardaki bir biyolojik ajanın hızlı bulaşma potansiyeli olması nedeniyle biyolojik silahlar gelecekteki terör saldırılarında kullanıma da adaydır. Bu kapsamda, sıvı veya aerosollerin içerisindeki nanometre boyutundaki virüs, bakteri vb. nesnelerin optik metotlar ile gerçek-zamanlı tespiti için sistemlerin geliştirilmesi ve bu nesnelerin tayfsal özelliklerinin incelenmesi bu projenin ikinci amacıdır.
SARS-CoV-2 virüsünün neden olduğu COVID-19 hastalığı kuru öksürük, ateş ve son olarak solunumda zorluk safhalarıyla ilerleyen bulaşıcı ve öldürücü olabilen bir hastalıktır. Buna sebep olan virüse oldukça benzer olan SARS-CoV virüsü ve diğer bazı virüslerin spesifik proteinlerinin voltammetrik tekniklerle bunların izole edilen antikorlarıyla belirlendikleri yöntemler literatürde mevcuttur. Bu amaçla en çok kullanılan sensör materyalinden birisi karbon tabaka üzerine grafen oksit, metal nanoparçacıkları ve antikor modifikasyonu ile oluşturulan elektrotlardır. Bu elektrotlar ilgili antijenlerin seçici ve duyar tayininde kullanılmaktadır. Bu proje belirtilen nispeten makro boyuttaki sensörlerin daha az malzeme kullanmak amacıyla minimize edilmesi, üretilmesi ve karakterizasyonları, ölçüm prosedürü optimizasyonu ve oluşturulması, ölçümü yapacak mini boyuttaki cihazın dizaynı, üretilmesi ve verifikasyonu aşamalarını içermektedir. Projenin başarıya ulaşması durumunda SARS-CoV-2 virüsünün spesifik proteinleri için ulusal tanı kiti ve cihazı, ulusal veya uluslararası ölçekte ölçüm yapan bütün laboratuvarlar, hastaneler ve tesisler için bir cazibe haline gelebilecektir. Bu hastalığın şu an ve ilerdeki zamanlarda tayin edilebilmesi ve kit/cihaz üretiminin sağlanması ülkenin maddi olarak dışa bağımlılığını azaltacak ve mevcut veya ilerde çıkabilecek başka hastalıkların tanısında yeni kit ve cihazların üretimine ışık tutabilecektir.
COVID-19 virüsünün neden olduğu pandemik hastalık tüm dünyayı etkisi altına almış olup bulaşıcılığı yüksek ve ölümlere sebep olmaktadır. COVID-19 virüsünün nefes verme, öksürük ve hapşırma ile havada aeresol ve damlacık oluşturarak yayıldığına dair araştırmalar mevcuttur [1]. Başka insanlara bulaşma kişilerin üzerinde virüs bulunan bir yüzeye veya nesneye dokunup daha sonra kendi gözlerine, burunlarına veya ağızlarına dokunmaları yoluyla da bulaştığı kanıtlanmıştır[1]. Ulusal Metroloji Enstitüsü olarak Medikal Metroloji, Manyetik ve Mikrodalga laboratuvarları ve İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Girişimsel radyoloji bölümünden araştırmacılar ve tıp doktorlarının katkısıyla bir proje önerisi hazırlandı. Virüslerin tek başına yaşayamadıkları ve yayılımların ise aeresoller vasıtasıyla olduğu bilinmektedir. Tüm dünyanın ve ülkemizin karşı karşıya olduğu Corona virüsü salgınının önüne geçmek için başta Covid-19 olmak üzere virüs yayılım dinamiklerini yüksek doğrulukla karakterize etmek, yayılımı azaltma yöntemi araştırmak, önermek ve bir prototip cihaz tasarlamak kapsamında çalışmalar ilk aşamada planlanmıştır:
- Covid-19, Sars, Mers vb. virüsler incelenecek ve karşılaştırılacaktır.
- Virüslerin aeresole bağlanma modellerinin araştırılacaktır.
- Covid-19 olmak üzere virüs yayılım dinamikleri yüksek doğrulukla karakterize edilecek ve ölçüm metotları geliştirilecektir.
- Havadaki aeresolleri simüle etmek açısından 0.3 mikron – 100 mikron boyutunda damlacıklar üretilecektir.
- Farklı ölçüm ortamları (sıcaklık, nem ve hava akış ortamları) hazırlanacaktır.
- Bu damlacıkların kamera veya optik yöntemlerle görüntülenmesi ve karakterizasyonu yapılacaktır.
- Çeşitli kısa-orta-uzun dalga Infrared (IR) kaynakları ve Mikrodalga-MD kullanarak aeresollerin hangi dalgaboyu ve güçte ve hangi sıcaklık, nem ve hava akışında en fazla azaldığı belirlenecektir. Ayrıca uzaklık ve alan modellenmesini yapılacaktır.
- Belirlenen frekans ve güçte IR ve MD cihazı tasarlanacaktır.
- Hastanede uygulama yapılacaktır. Proje ikinci aşamasında belirlenen frekansta ve güçte IR ve MD cihazı prototip üretimi yapılacaktır.
COVID-19 hastalığına sebep olan SARS-CoV-2 virüsü, Aralık 2019’da Çin’de ortaya çıkan ve şu anda tüm dünyayı etkisi altına almış ve pandemi ilan edilmesine sebep olan bir virüstür. Bu virüs (SARS-CoV-2) genellikle damlacık yoluyla (hapşırma, öksürme) bulaşıyor olsa da kişilerin, üzerinde virüs bulunan bir yüzeye veya nesneye dokunup daha sonra kendi gözlerine, burunlarına veya ağızlarına dokunmaları yoluyla da bulaştığı kanıtlanmıştır. Bu durum dikkate alındığında, bu virüsün hızlı, seçici, güvenilir ve düşük maliyet ile tayini oldukça önem kazanmaktadır. Bu proje kapsamında, altın nanoparçacık yüzeyine tutturulmuş antikor molekülleri tabanlı bir sensör platformu geliştirip hem optik hem de elektrokimyasal ölçüm metotlarıyla virüse ait spike proteinlerinin kolay bir şekilde tespit edilebilmesi hedeflenmektedir. Bu sayede, literatürde bulunan ölçüm yöntemlerine bir yenisi daha eklenip bu stratejiye dayalı farklı kit ve/veya cihaz üretimi içinde alternatif bir yöntem olacaktır.
Proje kapsamında Kibble Balans deneyi ile Planck sabitinin 0.05 ppm ve altı belirsizlikle ölçülmesi hedeflenmektedir. 0.02 ppm belirsizliğe ulaşılabilirse kilogram birimi Planck sabiti cinsinden gerçekleştirilebilecektir.
Uyuşturucu ile mücadelenin 3 adımı söz konusudur:
- Arz ile mücadele
- Önleme/eğitim ve tedavi/rehabilitasyon
- Ceza infaz ve denetimli serbestlik
Ülkemiz uyuşturucu kaçakçılığı bağlamında stratejik bir konuma sahiptir. Projemiz ile kriminal laboratuvarların morfin analizlerinde yaygın olarak kullandığı morfin/eroin kalibrasyon standardı ve standardın izlenebilirliğini sağlanmak için saflığı sertifikalandırılmış morfin/eroin SRM’si üretilecektir.
Proje ile; morfin analizlerinde kullanılan kimyasalların yerli ve millî imkânlarla üretilmesi, dışa bağımlılığın azaltılması, kimyasalların alımı için harcanan zaman ve paranın azaltılması hedeflenmiştir.
Ülkemizde et ve et ürünlerinde tür tayini yapan hem kamu hem de özel laboratuvarlar tür tayini belirleme deneyleri sırasında kullanacakları referans malzeme ihtiyaçlarını yurt dışından temin etmektedir. Bu sebeple, ülke öncelikleri göz önünde bulundurularak et tür tayininde kullanılacak işlem görmüş saf dana, saf domuz ve 3 farklı karışımı içeren SRM üretimi, dana, domuz, tavuk, ördek, keçi, koyun, at, deve, tuna balığı, somon balığı ve genetiği değiştirilmiş somon balığı SRM üretimi gerçekleştirilcek ve üretilen SRM’ler ulusal ve uluslararası alanda kullanıma sunulacaktır.
Elementler jeolojik, çevresel, gıda, endüstriyel, petrokimyasal, ilaç ve klinik alanlarda çeşitli matrikslerde farklı derişimlerde bulunmaktadır. Uygulama alanları ile ilgili matriks çeşitliliğine; kayaç, cevher, toprak gibi jeolojik numuneler, yeraltı, kaynak, termal mineralli su gibi hidrojeolojik numuneler, atık su, çamur gibi çevresel numuneler, sebze, meyve, et ve süt ürünleri gibi gıda numuneleri, endüstriyel hammade veya son ürün numuneleri, benzin, motorin, motor yağı gibi petrokimyasal numuneler, ilaç numuneleri, kan, serum, idrar gibi klinik numuneler örnek olarak verilebilir. Bu proje iki aşamadan oluşmaktadır. TÜBİTAK UME ve element analizi yapan kamu/özel sektör laboratuvarlarının izlenebilir ölçüm sonuçları üretebilmeleri için birincil ihtiyaçları kalibrasyon standartlarıdır ve laboratuvarlar bu ihtiyaçlarını yurtdışındaki üreticilerden temin etmektedir. Bu proje kapsamında ulusal kaynaklarla üretilen kalibrasyon sertifikalı referans malzemeleri (SRM) ülkemizde bu alandaki kalibrasyon standardı ihtiyaçlarını karşılayacaktır.
Bu projede, hidrostatik tartım yöntemi ile referans yoğunluk standardı (sinker) kullanarak çeşitli referans sıvıların yoğunluklarının birincil seviyede belirlenmesi amaçlanmıştır. Böylece izlenebilirlik ulusal olarak sağlanabilecektir. Sistem, laboratuvarın sertifikalı referans malzeme üretimine alt yapı oluşturacaktır.
Kurulacak olan bu sistem ile yine günümüzde pratik ve kısa süreli işlem kabiliyeti açısından önem kazanan sayısal yoğunluk ölçerlerin kalibrasyonunda kullanılan sıvıların yoğunluk değerlerinin düşük belirsizlikler ile tespiti ve cihazların kalibrasyonunun bu sıvılarla gerçekleşmesi sağlanacaktır.
Bu proje ile altı adet (Br-, F-, PO4-3, Cl-, NO3- ve SO4-2) ulusal anyon primer referans standardının (PRS) sertifikalandırılması ve bu standartlar kullanılarak iki adet kalibrasyon amaçlı kullanılacak sertifikalı referans malzeme (SRM) üretilmesi suretiyle ülkemizde yapılan anyon ölçümlerinin SI izlenebilirliğinin UME üzerinden sağlanması amaçlanmaktadır.
Avrupa Birliği’nin aldığı kararlar neticesinde klasik ışık kaynaklarının üretimi aşamalı olarak yasaklanarak LED kaynakları enerji verimliği sebebiyle kullanımı zorunlu hale gelmiştir. Toplam Işıksal Akısı (lümen) parametresine ilave olarak lambaların ışıksal dağılımlarının ölçümlerinin yapılması gerekmektedir. Bu amaçla gonyofotometrik sistemler kullanılmaktadır. TÜBİTAK UME’ye bu alt yapı sağlanarak dışarıdan bağımsız LED ışık kaynaklarının özellikleri incelenebilir hale gelecektir.
Birincil seviye yansıtma ölçümleri gonyofotometre tabanlı ölçüm sistemleri ile mutlak olarak gerçekleştirilebilmektedir. Böyle bir sistemi UME Optik Laboratuvarı’nda kurarak, izlenebilirliğini yurt dışından sağladığımız düzgün, dağınık yansıtma ölçümleri ve dolayısıyla 8°:d, 45°:0° geometrisindeki renk ölçümleri ile 20°, 60°, 85° ölçüm açılarındaki parlaklık ölçümlerinin TÜBİTAK UME’ye izlenebilirliğinin sağlanması amaçlanmaktadır.
Projenin kısa tanımı, amacı, kapsamı
Metroloji altyapısı tüm teknolojik gelişmeleri desteklemiştir ve plazma teknolojisi bir istisna değildir. Projenin amacı aşağıdaki şekilde özerleyebiliriz
1) Plazmanın metrolojik karakterizasyonu ile gelecek teknolojilere yön vermek.
2) Plazma özelliklerinden yararlanılarak yeni ölçüm yöntemleri geliştirmek.
3) Füzyon enerjisi çalışmalarına teorik ve nümerik katkı sağlamak
Projenin amacı bir Sr optik örgü atomik saatinin kurulmasıdır. Yakın zamanda birçok SI biriminin tanımı değişecektir. Yakın bir gelecekte s biriminin de tanımının değişerek Sr atomlarının enerji geçiş frekansına göre yeni bir tanım yapılması beklenmektedir. Kurulacak olan Sr optik örgü atomik saati, Türkiye’nin birincil zaman standardı olacaktır. Bu sayede mevcut zaman ölçeğinin 100 kattan fazla iyileşmesi beklenmektedir.
Bu proje ile DC-1 MHz frekans aralığında çalışan ve en az 1 V RMS gerilim üretebilen Josephson Rastgele Dalga Sentezleyicisinin (JRDS) kurulması ve JRDS temelli örnekleyicinin gerçekleştirilmesi amaçlanmıştır. Bu ölçüm sistemleri ile gerilim, yeni SI’daki gerilimin tanımına uygun, temel sabitlere dayanarak gerçekleştirilmektedir. Bunun yanı sıra, statik ve dinamik elektriksel ölçümlerin aynı metodoloji üzerinden birleştirilerek, modern dijital çeviricilerin artan test ve kalibrasyon ihtiyaçları karşılanması planlanmıştır.
ASELSAN, ARÇELİK, BTK, OTOKAR, ROKETSAN, TUBİTAK BİLGEM, TSE, VESTEL, SDT, ELDAŞ, ESİM, LVT, METEKSAN ve TÜBİTAK UME gibi EMC testleri gerçekleştiren firmaların yurtiçinde kalibrasyon yaptırabilecekleri tek kurum UME olup izlenebilirlik UME tarafından sağlanmaktadır. Bu kurumlar antenlerini yurtdışına göndermek zorunda kalmaları durumunda, özellikle zaman olarak ciddi kayıplar (Ekonomik anlamda yaşanacak kayıplardan daha önemli) yaşayacaklardır. UME’de birkaç günde tamamlanan bir kalibrasyon yurtdışına gönderildiğinde 2-3 ay sürecektir. Antenleri yurtdışına gönderildiğinde EMC testlerinde yaşanacak zaman kayıpları artacak ve işlerinde aksamalar yaşayacaklardır.
Halihazırda hizmet amaçlı kullanılmakta olan ve ömrünü kısa sürede tamamlayacağı öngörülen ASDA 18 m x 22 m boyutlarında olup, anten faktörü kalibrasyonları için yeterli olmasına karşın yarı yansımasız odaların ve ASDA’ların ölçümleri için zorunlu olan ve tüm EMC deneyleri/anten kalibrasyonları için birinci seviye referans kabul edilen Normalized Site Attenuation – Geometry Specific Correction Factors (NSA-GCSF) ölçümleri için yeterli değildir. NSA-GCSF ölçümleri için yurtdışı bağımlılık vardır ve bu bağımlılık ciddi maliyetler ve zaman kayıpları oluşmaktadır.
Ülkemizde 60 m x 30 m boyutlarında dünyada sadece seçkin metroloji enstitülerinin sahip olduğu bir anten kalibrasyon sahasının kurulması ile NSA-GCSF ölçümleri yapılabilecek, anten kalibrasyonları daha düşük belirsizlik ile en üst seviyede dışa bağımlılık olmadan ölçülebilecek, ayrıca dünyada saygın metroloji enstitülerinin sahip olduğu birincil seviye ölçümler gerçekleştirilecektir.
Kalorimetrelerde yapılan ısıl değer ölçümlerinin doğruluğundan emin olmak için ısıl değeri bilinen benzoik asit maddesi kullanılmaktadır. Maddelerin gerçek ısıl değerlerinin tam olarak belirlenmesi bu malzemelerin saflığına da bağlıdır. Sertifikalı referans malzeme elde edilebilmesi için benzoik asitin %99,9 veya daha iyi saflık değerine sahip olması gerekir. Böylece kalorimetrelerin kalibrasyonlarında kullanılması mümkün olur.
Ülkemizde 40 (kırk)’a yakın TÜRKAK’tan akredite olmuş ısı değerleri ölçümü yapan kuruluş vardır. Bu kuruluşların benzoik asit sertifikalı referans malzemesine olan ihtiyaçlarının ülkemizden karşılanması, ülkemizde ölçüm birliğinin ve izlenebilirliklerinin sağlanması amaçlanmıştır.
Kalorimetrelerde yapılan ısıl değer ölçümlerinin doğruluğundan emin olmak için halihazırda yurtdışından hem pahalıya hem de uzun zamanlarda temin edilebilen ısıl değeri bilinen benzoik asit maddesi kullanılmaktadır.
Aynı zamanda ülkemizde yapılmakta olan katı ve sıvı maddelerin enerjilerinin değerlerini doğru, güvenilir ve tekrarlanabilir ölçümlerle güvence altına alarak ölçüm birliğine varmaktır.
Bu proje ile üretilecek sertifikalı referans malzemeler ülkemizdeki bu ihtiyaca cevap verecektir. Referans malzemelerin üretimi temel olarak malzeme işleme, homojenlik, kısa dönem ve uzun dönem kararlılık, karakterizasyon, değer atama ve sertifika sonrası izleme tespiti aşamalarından oluşacaktır.
Bu projede Brinell ve Vickers Sertlik iz ölçümlerinde ulusal metroloji enstitülerinden daha alt seviyelerdeki laboratuarlarda bulunan cihazlara izlenebilirlik sağlanması için metodoloji geliştirilmesi ve referans sistemin tasarımı, kurulumu, otomasyonu ve performans testlerini içermektedir.
Proje için SiO2 silisyum dioksitten yola çıkılarak maddenin fiziksel özellikleri SEM, XRD, TGA cihazları ile test edilecektir. Daha sonra maddenin BET analizlerine başlanarak referans madde üretimi belirlenen şartlarda yapılacak ve sertifikalandırılması gerçekleştirilecek.
Bu proje ile UME Boyutsal Laboratuvarında yıllar içinde ortaya çıkan pek çok cihaz için bakım, yazılım ve donanım güncelleme, zorunlu periyodik parça değişimi ihtiyaçları karşılanacaktır. Ayrıca yeni cihaz alımı yoluyla endüstrinin artan kalibrasyon ihtiyaçlarına cevap verilebilecektir.
Güncellenecek cihazlar:
• Form ölçüm cihazları Mahr MFU 800 ve Mahr MMQ-40
• Kısa Mastar Blok İnterferometresi (MBI) NPL TESA yapımı
Altyapı güçlendirme için yeni ölçüm sistemi alımı:
• Taşınabilir lazer interferometrik ölçüm sistemleri
Termal Kameraların ISO standartlarına göre kalibre edilmesi için sistemin kurulması ve termografik görüntü inceleme algoritmalarının geliştirilmesi.
Kuantum sıcaklık ölçümlerine yönelik altyapı oluşturmak için ara halka olan fotonik tabanlı termometrelerin geliştirilmesi.
Bu projede, ülkemizin ihtiyaçları da dikkate alınarak, TÜBİTAK UME’nin misyon ve vizyonuna uygun olarak, ileri seviyede açı ölçümleri için iyileştirme ve geliştirme çalışmaları yapılacaktır.
Laboratuvarımız ülkemiz ihtiyaçlarının önemli bir kısmına destek verirken, özellikle savunma sanayiinde yerli üretime geçişin önemli derecede artması nedeniyle ortaya çıkan yeni ihtiyaçlara cevap verebilmek için mevcut alt yapıya ilave yeni yatırımların yapılması gerekmektedir. TSK bünyesinde NATO kapsamında görev alan askeri laboratuvarların yeni talepleri karşılayabilmesi amacıyla açı interferometreleri için yeni hizmetlerin uygulamaya alınması ve performanslarının incelenmesi için, araştırma çalışmalarının yapılması gerekmektedir. Ayrıca daha önce EMPIR SIB58 Angles projesinde geliştirilen, fiyatı milyon avrolara dayanan hassas açı ölçüm tablalarına alternatif olacak büyük açı üretecinin iyileştirilip ticari hale getirilmesi ve ihtiyacı olan örn. Brokehaven National Lab. NSLSII (New York) gibi araştırma kurumlarına ve Laboratuvarlara satılması planlanmaktadır.
Amaç: Ülke genelindeki açı ölçüm ihtiyaçlarına çözüm ve destek veren laboratuvarımız, savunma sanayiinde yerli üretime geçişin artması nedeniyle, bu alandaki firmanın ürettiği, lazer silahında hedefi takip ederek nişanlamak için kullanılan 2 eksemli gimbal sistemlerinin diklik ölçümlerini gerçekleştirmek, roket nişanlama sistemlerindeki prizmaların ayar ve testlerini yaparken karşılaşılan ekipman zorluklarının giderilmesi, tüm bu ve benzeri hizmetlere mevcut ana cihaz alt yapısı, bilgi ve tecrübe ile çözüm ve destek verebilecekken, küçük çaplı ekipman eksiğinden kaynaklanan sorunların giderilmesi ve Gerek endüstride (Robotlar, Otomosyon – Endüstri 4), gerek havacılık ve uzay (hassas optik takımlama ile 10 m3 hacimde gövde ve kanat ölçümleri) ve savunma sanayiinde kullanılan açı enkoderlerının sorunlarını iyileştirmek amacıyla, tarafımızdan koordine edilip tamamlanan FP7 EMPR projesi SIB58 Angles’ ta da çalışılmış olan “kendiliğinden kalibreli (self-calibrating) açı enkoderleri” alanındaki bilgi birikiminin kullanılarak “kendinden kalibreli açı enkoder” uygulamaları üzerine başlatılacak projelerin ülke ihtiyaçlarına göre teknik alt yapısı, yukarıda adı geçen altyapı çalışmalarına ilave olarak hazırlanması, encoder kalibrasyonu için kurulacak düzenek ile ilgili alt yapı çalışmaları tamamlanması amaçlanmaktadır.
Proje ileri seviye açı ölçümleri için alt yapı iyileştirmeleri yaparken, ürün ve method geliştirme uygulamalarının yer aldığı Ar-Ge ve bilimsel çalışmaları da kapsamaktadır. Özetler 3 ana konudan oluşmaktadır:
- İleri seviye açı ölçümleri için alt yapı ihtiyaçlarında eksiklerinin giderilmesi, ülkemizin yeni savunma ihtiyaçlarına yönelik alt yapı oluşturulması, alımların yapılması ve kurulması
- SIB58 Angles projesinde geliştirilen LRSAG açı üretecinin daha gelişmiş ve iyileştirilmiş halinden 2 adet yapılması, ticari hale getirilmesi
- Ticari açı interferometreleri üzerinde araştırmalar yaparak, şimdiye kadar kullanılmamış hassasiyetlerde kullanımını sağlamak ve TSK’nın NATO kapsamında faaliyet gösteren laboratuvarlarının ihtiyaçları karşılamak
C-reaktif protein (CRP), enflamasyona yanıt olarak karaciğer tarafından üretilen bir proteindir. Son yıllarda klinikte en çok kullanılan biyobelirteçlerden biridir. Kanda yüksek düzeyde CRP bulunması enflamasyonun bir göstergesidir.
Bu projede, klinik laboratuvarlarda yapılan CRP analizlerinde referans olarak kullanabilecek, değişik oranlarda CRP değerine sahip sertifikalı referans malzeme üretilmesi amaçlanmaktadır.
Bu projede mevcut Rockwell, Brinell ve Vickers sertlik standartlarımızı en üst seviyeye taşımak, ülkemizde bulunmayan yüksek yük kapasiteli Brinell sertlik ölçeklerini kurmak için yüksek doğruluklu iki adet ulusal standardın tasarımı, üretimi ve kurulumu planlanmaktadır
C-reaktif protein (CRP), enflamasyona yanıt olarak karaciğer tarafından üretilen bir proteindir. Son yıllarda klinikte en çok kullanılan biyobelirteçlerden biridir. Kanda yüksek düzeyde CRP bulunması enflamasyonun bir göstergesidir.
Bu projede, klinik laboratuvarlarda yapılan CRP analizlerinde referans olarak kullanabilecek, değişik oranlarda CRP değerine sahip sertifikalı referans malzeme üretilmesi amaçlanmaktadır.
Bu projede mevcut Rockwell, Brinell ve Vickers sertlik standartlarımızı en üst seviyeye taşımak, ülkemizde bulunmayan yüksek yük kapasiteli Brinell sertlik ölçeklerini kurmak için yüksek doğruluklu iki adet ulusal standardın tasarımı, üretimi ve kurulumu planlanmaktadır.
Ultrasonik görüntüleme cihazlarının kalite kontrollerinin ve performans testlerinin yapılmasında kullanılan ve referans malzeme niteliği taşıyan fantomların üretilmesi bu çalışmanın temel amacıdır. Ayrıca bu proje kapsamında akustik parametrelerin belirlenebilmesi için bir ölçüm sistemi de geliştirilecektir.
Atomik frekans standartlarının son elli yıl içinde ulaştığı frekans kararlılık ve doğruluk değerleri; bu standartları SI birimleri ve evrensel fiziksel sabitlerin oluşturulması, haberleşme, navigasyon ve zaman oluşturma (timekeeping) sistemlerinin vazgeçilmez cihazları haline getirmiştir. Örneğin haberleşme uydularına yerleştirilen atomik frekans standardının frekans kararlığı ve doğruluğu konum belirlemedeki belirsizliği belirlerken, haberleşme sistemlerinde kullanılan frekans standardının aynı zamanda (synchronization) ve frekansta (syntonization) olması gerekliliği büyük önem ihtiva etmektedir.
Önerilen projede 1 adet “Pulse Optically Pump (POP) Temelli Rb Atomik Saati” ve az enerji
harcayan, küçük hacimli, uydu konumlama sistemlerine uyumlu 1 adet “ Rb atomik Frekans Standardı” laboratuar prototipi gerçeklenecektir. Ayrıca önerilen projede düşük faz gürültüsüne sahip 1550 nm dalgaboyunda çalışan Er – katkılı kip kilitli fiber lazer, 780 nm dalgaboyunda çalışan dış
kaviteli diyot lazerler, dielektrik rezanatör ve Sagnac interferometreleri kullanımı ile “Fotonik Temelli Rb Atomik Saati” bilimsel araştırmasıda gerçeklenecektir.
Diyabet kalıtımsal ve çevresel etkenlerle oluşan, kan glikoz seviyesinin aşırı derecede yükselmesiyle (hiperglisemi) sonuçlanan metabolik bir bozukluktur. Dünya Diyabet Vakfı’nın verilerine göre 2030 yılında dünya genelinde diyabet hastası sayısı 438 milyona ulaşacağı tahmin edilmektedir. Türkiye’de hâlihazırda 5 milyon diyabet hastası vardır. Bu sayının her yıl yüzde 6 oranında artış gösterdiği tespit edilmiştir. Hemoglobin A1c ölçümü (HbA1c), hem diyabet tanısı koymak hem de diyabet tedavisinin etkinliğini ölçmek için kullanılan bir kan tahlilidir. Diyabet tedavisinde geçmişe ait kan şekeri profili hakkında bilgi verdiğinden artan sıklıkla kullanılmaya başlamıştır.
Ülkemizde diyabet tanısı yapan hem kamu hem de özel klinik laboratuarlar HbA1c ölçümleri sırasında kullanacakları sertifikalı referans malzeme ihtiyaçlarını yurt dışından temin etmektedir. Bu sebeple, önerilen bu projede, ülke önceliklerini göz önünde bulundurarak HbA1c tayininde kullanılacak sertifikalı referans malzeme üretimi amaçlanmaktadır.
Bu projede temassız optik ölçüm yöntemlerinden polarisazyon durum analizi ölçme prensibi üzerinde dayalı elipsometri/skaterometri ölçüm yöntemlerinin kullanılacağı boyutsal nanometrolojisi alanında referenasların, numunelerin ve malzemelerin karakterizasyonunun yapılmasına olanak sağlayacak bir ölçme altyapısının kurulması amaçlanmaktadır.